Ελαιόλαδο και Ανθρακικό Αποτύπωμα

του Δημήτρη Σωτηρόπουλου

(το άρθρο δημοσιεύτηκε στην “ΕΛΑΙΟΠΑΡΑΓΩΓΗ”, Εύριπος Εκδοτική, Δεκέμβριος 2012, σελ. 128-130)

.

Το ελαιόλαδο δικαίως αποκαλείται «χρυσός» για την Ελλάδα καθώς η διατροφική του αξία έχει αναγνωριστεί παγκόσμια, ενώ ως προϊόν έχει καταξιωθεί ακόμα και σε χώρες όπου δεν περιλαμβάνεται στις διατροφικές συνήθειες των κατοίκων τους. Μπορεί όμως ένα προϊόν από μόνο του να σταθεί στις ιδιαίτερα απαιτητικές αγορές της Ευρώπης, των ΗΠΑ και άλλων σημαντικών εξαγωγικών προορισμών;

Η Ελλάδα αλλάζει και καλείται να γίνει πιο ανταγωνιστική για να επιβιώσει στις Διεθνείς Αγορές. Η επιλογή να αποτελούμε μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης μπορεί να μας δίνει κάποια πλεονεκτήματα αλλά μας δίνει και ένα κοινό και ισχυρό νόμισμα το οποίο σημαίνει ότι δεν ευνοούνται οι εξαγωγές. Ταυτόχρονα έχουμε και έναν ισχυρό ανταγωνισμό με τις υπόλοιπες Χώρες της Μεσογείου «παίζοντας» με τους ίδιους ακριβώς κανόνες. Στο τέλος ο καλύτερος και ο πιο ευέλικτος μπορεί να κερδίσει.

Τις τάσεις στις Αγορές, σηματοδοτούν συνήθως οι Χώρες οι οποίες έχουν ισχυρή βιομηχανική παραγωγή και οικονομική ευρωστία. Η Ελλάδα είναι από εκείνες τις Χώρες που καλούνται να ακολουθούν τις τάσεις που χαράζουν οι «ισχυροί» και η ιστορία έχει δείξει ότι η Χώρα μας δεν έχει καλά αντανακλαστικά όσον αφορά την υιοθέτηση του καινούριου. Αργούμε να το αφουγκραστούμε, καθυστερούμε να το κατανοήσουμε και το ακολουθούμε όταν οι άλλοι το έχουν αφομοιώσει ήδη.

Μια τέτοια νέα τάση, η οποία έκανε την εμφάνισή της το 2008, είναι και το Ανθρακικό Αποτύπωμα προϊόντων. Ξεκίνησε καθώς η προστασία του περιβάλλοντος και η ανάσχεση της κλιματικής αλλαγής πέρασαν σε πολύ ψηλές θέσεις στην ατζέντα των αναπτυγμένων Χωρών και μάλιστα πρωτοστατούσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Για το ελαιόλαδο, έχουν γραφτεί πολλά και δη από ανθρώπους που το γνωρίζουν πολύ καλύτερα από τον γράφοντα. Δεδομένου ότι η Ελλάδα έχει από-βιομηχανοποιηθεί την τελευταία  20ετία, τα αγροτικά προϊόντα και ειδικά το ελαιόλαδο έχουν πολύ μεγάλη σημασία για την οικονομία μας και πρέπει να επενδύσουμε σε καινοτόμες ιδέες για να αξιοποιηθούν σωστά. Αυτό που κάνει ένα προϊόν ανταγωνιστικό στις Αγορές πέρα από την ίδια τη φύση του είναι ένα θέμα πολυπαραγοντικό. Το μάρκετινγκ μιας εταιρείας, η ορθή τοποθέτηση του προϊόντος στην Αγορά, η παροχή στήριξης από τη Χώρα προς τις επιχειρήσεις, βοηθούν σημαντικά. Όμως, τι άλλα στοιχεία είναι εκείνα που θα κάνουν ένα προϊόν σαν το ελαιόλαδο ανταγωνιστικό;

Ζούμε σήμερα στην εποχή της τυποποίησης και τα προϊόντα προκειμένου να είναι ελκυστικά για τους καταναλωτές οφείλουν να διαθέτουν τα διαπιστευτήρια τους. Οι καταναλωτές των Χωρών στις οποίες απευθύνεται το Ελληνικό ελαιόλαδο έχουν την οικονομική δυνατότητα να διαθέσουν σημαντικό premium για την αγορά ενός «ποιοτικού» προϊόντος. Ποια είναι όμως εκείνα τα στοιχεία που είναι διαθέσιμοι να «πληρώσουν»;

Υγιεινή και ασφάλεια των προϊόντων: η πιστοποίηση του ελαιολάδου κατά πρότυπα όπως το ISO 22000, το BRC, το IFS, κλπ, δε μπορούμε να πούμε ότι αποτελεί πλέον αντικείμενο αξιοποίησης για το μάρκετινγκ ή ότι συνεισφέρει ανταγωνιστικά σε σχέση με άλλα ομοειδή προϊόντα. Ο λόγος είναι απλός, διότι η πιστοποίηση αυτή είναι απαίτηση είτε λόγω  της Ευρωπαϊκής Νομοθεσίας είτε πολύ περισσότερο της ίδιας της Αγοράς. Με λίγα λόγια, δε έχει νόημα να διατυμπανίζεις ότι έχεις κάτι όταν το ίδιο το έχουν όλοι.

Τοπική Παράδοση και Μοναδικότητα: τα προϊόντα ΠΟΠ και ΠΓΕ είναι ένα σημαντικό πλεονέκτημα για τοποθέτηση προϊόντων σε ξένες Αγορές. Το θέμα που προκύπτει είναι ότι η λίστα των Ευρωπαϊκών ΠΟΠ και ΠΓΕ επεκτείνεται με ταχύτατους ρυθμούς αλλά και το γεγονός ότι μόνο λίγες επιχειρήσεις μπορούν να καρπωθούν τα οφέλη μιας τέτοιας πιστοποίησης καθώς αφορά εντελώς συγκεκριμένες και σαφώς προσδιορισμένες γεωγραφικές ζώνες.

Τρόπος Καλλιέργειας: Οι επιχειρήσεις όσον αφορά τον τρόπο καλλιέργειας έχουν να επιλέξουν ουσιαστικά ανάμεσα σε δύο κυρίαρχα συστήματα, τη βιολογική γεωργία και την ολοκληρωμένη γεωργία.

Προστασία Περιβάλλοντος: Ο τομέας είναι σχετικά νέος καθώς τα περισσότερα πρότυπα για τη μέτρηση της περιβαλλοντικής επίδοσης των επιχειρήσεων δημιουργήθηκαν μετά τη Σύνοδο Κορυφής του Κυότο και την υπογραφή του ομώνυμου Πρωτοκόλλου. Όλα τα Πρότυπα αυτά, όπως το Ευρωπαϊκό EMAS, το ISO 14000,  κ.α., ουσιαστικά πιστοποιούν την περιβαλλοντική επίδοση των επιχειρήσεων, δε δίνουν όμως στον καταναλωτή ένα άμεσο μήνυμα και τη δυνατότητα σύγκρισης με άλλα ομοειδή προϊόντα.

Κλιματική Αλλαγή: Το κενό που εμφανίζουν τα πρότυπα περιβαλλοντικής διαχείρισης ήρθε να καλύψει ο υπολογισμός του Ανθρακικού Αποτυπώματος Προϊόντων. Το Ανθρακικό Αποτύπωμα είναι ένας όρος συνδεδεμένος στην αντίληψή των καταναλωτών με την προστασία του περιβάλλοντος. Όταν ο καταναλωτής πάρει στα χέρια του κάποιο προϊόν το οποίο αναφέρει το ανθρακικό του αποτύπωμα, συμπεραίνει αντανακλαστικά ότι η επιχείρηση που το παράγει έχει αναλάβει δράση για την προστασία του περιβάλλοντος και την ανάσχεση της κλιματικής αλλαγής. Σημειολογικά πρόκειται για ένα θετικό γεγονός καθεαυτό και οι επιχειρήσεις έχουν την ευκαιρία να αξιοποιήσουν αυτή τη δυναμική. Οι καταναλωτές δείχνουν ολοένα περισσότερο ενδιαφέρον και ανησυχία όσον αφορά τους κλιματικούς κινδύνους και τις περιβαλλοντικές προκλήσεις ενώ έως τώρα, δεν υπήρχε κανένα σύμβολο ή ισχυρισμός το οποίο μπορούσε να προκαλέσει «θόρυβο» από μόνο του και κυρίως να παράγει απ’ ευθείας ένα θετικό μήνυμα. Ίσως μόνον η βιολογική γεωργία, όπου ο όρος μόνος του είναι συνδεδεμένος με την «υγεία» και την «ποιότητα».

Οι επιχειρήσεις επενδύουν πλέον στην κατανόηση της επίπτωσης των εκπομπών ρύπων των αερίων του θερμοκηπίου (GHG’s) στην εφοδιαστική τους αλυσίδα, την επαλήθευση του αποτυπώματος άνθρακα των προϊόντων τους και την επικοινωνία με τους τελικούς καταναλωτές, καθώς αντιλαμβάνονται τις δυνατότητα και τις υπεραξίες που παράγονται, όσον αφορά την εταιρική τους φήμη και τις μειώσεις του κόστους παραγωγής. Όσες επιχειρήσεις δεν προετοιμάζονται τώρα προς την κατεύθυνση της μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, του υπολογισμού και της επαλήθευσης του ανθρακικού αποτυπώματος των προϊόντων τους, κινδυνεύουν να μείνουν πίσω.

Η ευαισθητοποίηση των καταναλωτών για θέματα που σχετίζονται με την προστασία του περιβάλλοντος αυξάνεται συνεχώς και η μέτρηση του Ανθρακικού Αποτυπώματος είναι μια σοβαρή διεργασία που μπορεί να βοηθήσει ουσιαστικά το Ελληνικό ελαιόλαδο στις ξένες Αγορές. Όσο η συζήτηση για τους κινδύνους από την κλιματική αλλαγή διευρύνεται, τόσο οι καταναλωτές επιλέγουν όλο και περισσότερο προϊόντα που δεσμεύονται να μειώνουν τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις από τη διαδικασία παραγωγής τους.

Οι καταναλωτές θέλουν να γνωρίζουν, εμείς θα τους παρέχουμε την πληροφορία;

.