Ανθρακικό Αποτύπωμα: Επικοινωνήστε με τους καταναλωτές

Του Δημήτρη Σωτηρόπουλου

Γενικού Διευθυντή της DS Consulting

Το περιβάλλον και οι υπηρεσίες που αναπτύσσονται γύρω από αυτό αποτελούν στις μέρες μας τον κανόνα της νέας παγκόσμιας τάσης, στη σχέση μεταξύ παραγωγών προϊόντων και καταναλωτών. Η χρήση περιβαλλοντικών ενδείξεων στα πλαίσια της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης των επιχειρήσεων και του «πράσινου» μάρκετινγκ, έχει δημιουργήσει ένα νέο τομέα, μέσα στον οποίο αναπτύσσονται συνεχώς καινούρια μοντέλα υπηρεσιών. Ένας όρος που έχει κάνει ήδη την εμφάνισή του τα τελευταία χρόνια στο πλαίσιο της «πράσινης» ανάπτυξης και της ευαισθητοποίησης των καταναλωτών, είναι και το Ανθρακικό Αποτύπωμα (Carbon Footprint). Το Ανθρακικό Αποτύπωμα ωστόσο περιορίζεται στα καταναλωτικά αγαθά (προϊόντα και υπηρεσίες) και δεν αναφέρεται στις επιχειρήσεις και τους οργανισμούς που τα παράγουν ως σύνολο.

Τι είναι το Ανθρακικό Αποτύπωμα;

Πρόκειται για το σύνολο των εκπομπών των αερίων του φαινομένου του θερμοκηπίου (Green House Gases – GHG) που παράγονται άμεσα ή έμμεσα κατά τα διάφορα στάδια του κύκλου ζωής (lifecycle) ενός προϊόντος – δηλαδή την παραγωγή, επεξεργασία, μεταφορά, πώληση, χρήση από τον καταναλωτή και απόρριψη. Το αποτέλεσμα αυτών των υπολογισμών εκφράζεται σε μια μονάδα μέτρησης, το ισοδύναμο διοξειδίου του άνθρακα (CO₂e), για λόγους απλοποίησης της επικοινωνίας. Στον υπολογισμό του ανθρακικού αποτυπώματος λαμβάνονται υπόψη και τα έξι αέρια του θερμοκηπίου του Πρωτοκόλλου του Κυότο: το Διοξείδιο του άνθρακα (CO2), το Μεθάνιο (CH4), το Μονοξείδιο του Αζώτου (N2O), οι Υδροφθοράνθρακες (HFCs), οι Υπερφθοράνθρακες (PFCs) και το Εξαφθοριούχο θείο (SF6).

Είναι μόνο μάρκετινγκ;

Το Ανθρακικό Αποτύπωμα συνήθως αναφέρεται στις ετικέτες των προϊόντων με μια απόλυτη τιμή σε γραμμάρια ή κιλά CO₂ που έχει υπολογιστεί ότι εκλύονται ανά μονάδα προϊόντος σε όλο τον κύκλο ζωής του, από την παραγωγή των υλικών έως και την τελική απόρριψη ή ανακύκλωσή του.

Σε κάθε περίπτωση αποτελεί έναν περιβαλλοντικό ισχυρισμό, δηλαδή οι επιχειρήσεις επικοινωνούν προς τους καταναλωτές ένα μήνυμα που αφορά την προστασία του περιβάλλοντος, όμως δε μένει μόνον εκεί. Ορισμένα Πρότυπα για τον υπολογισμό του Ανθρακικού Αποτυπώματος θέλουν οι εταιρείες να αναπτύσσουν σχέδια για τη μείωση του αποτυπώματος των προϊόντων σε βάθος χρόνου. Αυτές οι δράσεις οι οποίες μπορεί να αφορούν αλλαγές στην κατανάλωση ενέργειας, χρήση νέων τεχνολογιών φιλικών προς το περιβάλλον, αλλαγές στις συσκευασίες των προϊόντων, χρήση Α’ υλών με λιγότερες ανάγκες σε μεταφορές (έμφαση σε τοπικούς προμηθευτές), έχουν ως αποτέλεσμα τη σε βάθος χρόνου μείωση του Ανθρακικού Αποτυπώματος και συνεπώς ευεργετικές συνέπειες για το περιβάλλον. Το Ανθρακικό Αποτύπωμα δεν είναι μόνο μάρκετινγκ, αλλά παρέχει ουσιαστικά οφέλη για την κοινωνία, και πολλές επιχειρήσεις έχουν αρχίσει να αντιλαμβάνονται τη σημασία της αλληλεπίδρασης με τους καταναλωτές.

Τι μπορεί να προσφέρει το Ανθρακικό Αποτύπωμα;

Στη Μεγάλη Βρετανία, ορισμένες πολύ ισχυρές επιχειρήσεις έχουν ήδη ξεκινήσει τον υπολογισμό του Ανθρακικού Αποτυπώματος των προϊόντων τους, με τα κίνητρα και τα τελικά αποτελέσματα να ποικίλουν ιδιαίτερα. Η PEPSICO, υπολόγισε το αποτύπωμα για λογαριασμό της θυγατρικής της Walkers, η οποία παράγει πατατάκια, και αποκάλυψε μια απρόσμενη ευκαιρία για την εξοικονόμηση ενέργειας. Μειώνοντας το χρόνο επεξεργασίας του προϊόντος (τηγάνισμα) πέτυχε ετήσια εξοικονόμηση άνω του 1 εκ. λιρών και ταυτόχρονη μείωση του Ανθρακικού Αποτυπώματος από τη μείωση στην κατανάλωση ενέργειας.

Η αλυσίδα λιανικής TESCO έχει υπολογίσει έως σήμερα το Ανθρακικό Αποτύπωμα περισσότερων από 500 προϊόντων της και φιλοδοξεί να κάνει το ίδιο και για τα υπόλοιπα 70.000 προϊόντα της! Η TESCO είναι από τις πρώτες εταιρείες παγκόσμια η οποία έχει συνδέσει άμεσα την εταιρική  κοινωνική της ευθύνη με την προστασία του περιβάλλοντος και στην προσπάθεια αυτή, επιθυμεί να εμπλέξει και τους πελάτες της.

Άλλο παράδειγμα αποτελεί η αμερικανική εταιρεία κατασκευής των casual ενδυμάτων  Levi Strauss. Από τον υπολογισμό του Ανθρακικού Αποτυπώματος  στα τζιν της σειράς LEVI’S 501, διαπιστώθηκε ότι το 57% του αποτυπώματος άνθρακα οφείλεται στις εκπομπές που σχετίζονται με το πλύσιμο τους από τον καταναλωτή. Το πλύσιμο σε κρύο νερό υπολογίστηκε ότι μειώνει τις εκπομπές κατά τη φάση της χρήσης κατά 90%.

Τέλος, παρεμφερής διαπίστωση έγινε από την COCA COLA Company στο Ηνωμένο Βασίλειο όπου το Ανθρακικό Αποτύπωμα έδειξε μειωμένο ποσοστό ανακύκλωσης των συσκευασιών από τους καταναλωτές. Η εταιρεία προχώρησε σε μια 2ετή εκτεταμένη καμπάνια ευαισθητοποίησης των καταναλωτών για τη σημασία της ανακύκλωσης.

Που μας οδηγεί η ένδειξη του Ανθρακικού Αποτυπώματος στα καταναλωτικά αγαθά;

Σήμερα, η ευαισθητοποίηση των καταναλωτών για θέματα που σχετίζονται με την προστασία του περιβάλλοντος αυξάνεται συνεχώς και η μέτρηση του Ανθρακικού Αποτυπώματος είναι μια σοβαρή διεργασία που βοηθά τις επιχειρήσεις να μειώσουν τα κόστη τους, να διαχειριστούν περιβαλλοντικούς κινδύνους και να ενισχύσουν την εταιρική τους φήμη. Σε κάθε κλάδο από την παραγωγή τροφίμων μέχρι τις τραπεζικές υπηρεσίες, οι καταναλωτές θέλουν να κάνουν επιλογές μεταξύ προϊόντων και υπηρεσιών που δεσμεύονται να μειώσουν τις περιβαλλοντικές τους επιπτώσεις.

Ήδη μελέτες που έρχονται στο φως σε διάφορες Χώρες, υποστηρίζουν ότι οι καταναλωτές ενδιαφέρονται όλο και περισσότερο για τις επιπτώσεις των προϊόντων στο περιβάλλον και τα προϊόντα με μικρό ανθρακικό αποτύπωμα αναμένεται να επηρεάσουν το τι καταλήγει τελικά στο καλάθι τους. Το Ανθρακικό Αποτύπωμα είναι ένα σημαντικό εργαλείο στα χέρια των καταναλωτών για την άσκηση πίεσης προς τις επιχειρήσεις, ώστε να βελτιώσουν τις περιβαλλοντικές τους επιδόσεις. Ως τάση, κερδίζει έδαφος με πολύ γρήγορους ρυθμούς στις περισσότερες αναπτυγμένες Χώρες και αυτό γιατί είναι ένας τρόπος για απ’ ευθείας επικοινωνία μεταξύ εταιρειών και καταναλωτών. Ο κόσμος ανησυχεί και αντιδρά για την κλιματική αλλαγή και το Ανθρακικό Αποτύπωμα δίνει τη δυνατότητα να μεταφράσει την ανησυχία σε πίεση προς αυτούς που είναι περισσότερο υπεύθυνοι.