Ανθρακικό Αποτύπωμα Προϊόντων: Τάσεις & Προοπτικές
Άρθρο του Γιάννη Καραμπάτσου
(M.Sc Μηχανικός Περιβάλλοντος της DS Consulting)
.
Από το 2008, οπότε και αναπτύχθηκε το πρώτο πρότυπο για τον υπολογισμό το ανθρακικού αποτυπώματος από το Βρετανικό Ινστιτούτο Προτύπων (PAS 2050:2008), εκατοντάδες επιχειρήσεις παγκοσμίως προχώρησαν στην εφαρμογή του για την σήμανση αγαθών και υπηρεσιών. Ανάμεσά τους και πολύ μεγάλα Brands όπως η Coca – Cola, η Dyson, η Danone, η Tesco κλπ, αποφάσισαν να ανταποκριθούν στην ζήτηση του αγοραστικού κοινού για μεγαλύτερη ενημέρωση και διαφάνεια σε σχέση με τις επιπτώσεις του κάθε προϊόντος στο περιβάλλον και την συμβολή τους στην κλιματική αλλαγή. Επιχειρήσεις με πρωτοπόρο ρόλο και μεγάλο μερίδιο της παγκόσμιας αγοράς, διαβλέποντας τη διαρκώς αυξανόμενη ευαισθητοποίηση των καταναλωτών και τη στροφή στα «πράσινα» προϊόντα παρά την οικονομική κρίση, αποφάσισαν να επικοινωνήσουν με το κοινωνικό σύνολο τη δέσμευσή τους για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Τα προϊόντα τους αποκτούσαν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και οι εταιρίες μείωναν το κόστος τους μέσω σημαντικών παρεμβάσεων σε ενεργοβόρες διεργασίες στα πλαίσια της παραγωγής και της διακίνησης προϊόντων[i]. Οι καταναλωτές σε μία σειρά από χώρες έχουν πλέον «εκπαιδευτεί» να κοιτούν όχι μόνο την τιμή και την ποιότητα αλλά και την περιβαλλοντική πληροφορία των προϊόντων. Το Υπουργείο Επιχειρηματικότητας και Τεχνογνωσίας του Ηνωμένου Βασιλείου, υπολόγισε πως η παγκόσμια αγορά για προϊόντα με χαμηλό αποτύπωμα εκτιμάται σε €4.2 τρις με τις εταιρίες εντός ΕΕ να έχουν μερίδιο 21% της αγοράς αυτής[ii].
Τον Οκτώβριο 2010 μία από τις μεγαλύτερες αλυσίδες λιανικού εμπορίου παγκοσμίως, η γερμανική Aldi, ανακοίνωσε ότι στα πλαίσια της περιβαλλοντικής της πολιτικής, τα καταστήματα της στην Αυστραλία θα εφάρμοζαν υποχρεωτικά την σήμανση μείωσης του ανθρακικού αποτυπώματος σε κάποιες κατηγορίες προϊόντων, ανάμεσα στις οποίες ήταν και το ελαιόλαδο. Πρακτικά αυτό σήμαινε ότι όσα brands ελαιολάδου διατηρούσαν ή επιθυμούσαν να αναπτύξουν συνεργασία με τον γερμανικό κολοσσό, θα έπρεπε να προχωρήσουν σε υπολογισμό του ανθρακικού τους αποτυπώματος και δέσμευση για σταδιακή μείωση των εκπομπών τους τα επόμενα χρόνια. Ήταν η πρώτη φορά που ο υπολογισμός του ανθρακικού αποτυπώματος δεν ήταν απλά «ανταγωνιστικό πλεονέκτημα» αλλά όρος επιβίωσης για ένα προϊόν – και με ιδιαίτερο ελληνικό ενδιαφέρον καθώς το ελαιόλαδο αποτελεί βασικό εξαγωγικό προϊόν.
Η είσοδος όλο και περισσότερων επιχειρήσεων στον κόσμο του Carbon Footprint είχε αλυσιδωτά αποτελέσματα. Ο υπολογισμός του αποτυπώματος άνθρακα δεν είναι μια εύκολη υπόθεση αλλά απαιτεί χρόνο και χρήμα και διαρκή επανεξέταση όλων των διεργασιών της παραγωγής για την τήρηση των δεσμεύσεων απέναντι στον καταναλωτή και το κοινωνικό σύνολο. Από τον σχεδιασμό του προϊόντος μέχρι την επιλογή προϊόντων, προμηθευτών και μεταφορέων, η επιχείρηση καλείται να επανεξετάσει τις επιλογές της με βάση τις απαιτήσεις του προτύπου αλλά και τα σημαντικά επιχειρηματικά οφέλη που θα έχει από την τήρηση των δεσμεύσεών της. Επιλέγονται έτσι ως πρώτες ύλες προϊόντα που έχουν αναλάβει ανάλογες δεσμεύσεις, προμηθευτές που έχουν υπολογίσει το ανθρακικό τους αποτύπωμα και μεταφορείς που εφαρμόζουν το πρότυπο PAS 2050:2011. Αν ο προμηθευτής μιας επιχείρησης καταβάλει προσπάθειες για την μείωση του ανθρακικού αποτυπώματος αυτό θα έχει θετικό αντίκτυπο και στο τελικό προϊόν.
Μέσα από αυτή τη διαδικασία, η «πατούσα», το σήμα που συνήθως επιλέγεται για την επικοινωνία της εταιρικής δέσμευσης για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, κερδίζει όλο και μεγαλύτερο μερίδιο της αγοράς μετατρέποντάς την σε απαραίτητο εργαλείο προβολής και προώθησης όλων των προϊόντων, ακόμα και αυτών που δεν φτάνουν στην πόρτα του καταναλωτή αλλά αποτελούν ενδιάμεσα αγαθά.
Σήμερα, 5 χρόνια μετά την ανακοίνωση του πρώτου προτύπου και με το ενδιαφέρον των επιχειρήσεων και των καταναλωτών να αυξάνεται, η συζήτηση έχει στραφεί στη δημιουργία των θεσμών εκείνων που θα οριστικοποιήσουν το πλαίσιο μέσα στο οποίο θα λειτουργεί το σύστημα πιστοποιήσεων και σήμανσης ώστε να αποφευχθεί το λεγόμενο green washing (χρήση μηνυμάτων που σχετίζονται με την περιβαλλοντική προστασία με παραπλανητικό σκοπό). Η ΕΕ από τον Απρίλιο του 2013 ξεκίνησε της διαδικασίες για την στελέχωση ειδικής επιτροπής που θα εξετάσει τις υπάρχουσες διαδικασίες υπολογισμού και πιστοποίησης του αποτυπώματος των προϊόντων και θα αναλάβει να θέσει τους κανόνες για τον έλεγχο και την σήμανση των προϊόντων[iii]. Το έμπρακτο ενδιαφέρον της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, των ενώσεων καταναλωτών αλλά και μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων, δείχνει καθαρά πως για όσους επιλέγουν να επενδύσουν στην διαδικασία υπολογισμού του αποτυπώματος των αγαθών ή των υπηρεσιών που παρέχουν, τα επιχειρηματικά οφέλη θα είναι πολλαπλά τόσο βραχυπρόθεσμα όσο – κυρίως – μέσο και μακροπρόθεσμα.
[i] Η εταιρία Xerox ανακοίνωσε οικονομικά οφέλη $400 εκ. και η εταιρία Zara €500 εκ. το 2009 μέσω του επανασχεδιασμού διεργασιών στα πλαίσια της ανάλυσης κύκλου ζωής των προϊόντων τους (Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Γενική Διεύθυνση Περιβάλλοντος)
[ii] Low Carbon and Environmental Goods and Services, BIS Department, 2009
[iii] Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Γενική Διεύθυνση Περιβάλλοντος
Leave a Reply 
